Spotkanie z psychologiem w pierwszym roku życia dziecka. Oczekiwania i niepokoje.

-Dzień dobry! Mam przyjemność z Zuzią i rodzicami tak? 

-Tak! Dzień dobry! - odpowiadają rodzice jeszcze niepewni, zupełnie jakby spotkanie z psychologiem nosiło znamiona czarnej magii lub bliżej nieokreślonego niebezpieczeństwa. 

-Zapraszam, proszę sobie usiąść- uśmiecham się, by zredukować niepokój widoczny na twarzach rodziców. 

Witam 6-cio miesięczną Zuzię, która przygląda mi się z wyraźną czujnością. Prawidłowa  reakcja na obcą osobę- myślę. Po chwili dziewczynka obdarza mnie promiennym uśmiechem, który odwzajemniam.

-Spodziewam się tu ciekawej osoby, z którą można już miło pogawędzić.- odzywam się do rodziców. Nieco skonsternowany tata odpowiada, że dziecko jeszcze nie mówi, 

Uśmiecham się do Zuzi i zagaduje ją. Dziewczynka bacznie obserwuje ruchy moich warg i próbuje układać swoje usta w podobne konfiguracje. Po chwili kiedy milknę i czekam na odpowiedź rozbrzmiewa wesołe:

- "Gu, gyyy" a po chwili "ba-ba-ba".  

- Pięknie mówi!- uśmiecham się zwracając się do rodziców. 

-Tak po swojemu to mówi dużo- odpowiada mama. 

-Pięknie sobie gaworzy, możemy usłyszeć jak podwaja już sylaby. Będzie z niej rozgadana dziewczyna:) - odpowiadam. 

Rodzice wyraźnie spokojniejsi, uśmiechają się i otwierają na rozmowę o Zuzi, jej  przyzwyczajeniach i ulubionych zabawach. Początkowy niepokój mija zupełnie, kiedy opowiadam rodzicom po co właściwie kontakt z psychologiem w przypadku tak małego dziecka. 

Głównym i podstawowym założeniem w rehabilitacji wieku rozwojowego jest praca z lekarzem i fizjoterapeutą. Zuzia podobnie jak wiele innych dzieci trafia do Ośrodka z powodu asymetrii ułożeniowej, inne powody to wzmożone napięcie mięśniowe lub leżąca na przeciwległym biegunie wiotkość. We wszystkich tych przypadkach zaleca się systematyczne ćwiczenia. 

W związku z tym, że rozwój małego dziecka jest rozwojem psychoruchowym, psycholog ma tu swoją niezaprzeczalnie ważną działkę. Rodzice często niepokoją się, kiedy słyszą że czeka ich wizyta u  psychologa. Stereotypowy sposób myślenia o naszej pracy często wzmaga niepokój i poczucie, że z moim dzieckiem może być "coś nie tak".  Spokojne wyjaśnienie celu spotkań i nawiązanie ufnej relacji z rodzicem pozwala zredukować niepokój i nawiązać współpracę z ekspertami od własnych dzieci- rodzicami. 

W dużym uproszczeniu w pracy koncentrujemy się na:

1.Rozwój  poznawczy:

Odpowiadamy na pytania: Czy dziecko jest ciekawe świata? Obserwujemy czy na odpowiednich etapach wodzi wzrokiem za przedmiotem w polu widzenia? Jak reaguje na dźwięki? Czy poszukuje źródła dźwięku i je lokalizuje?  

Czy śledzi wzrokiem tor ruchu upadającego przedmiotu? 

Fot. www.edziecko.pl

2. Obserwacja stanu emocjonalnego dziecka i rodziców:

Niezwykle ważny obszar rozmowy o emocjach, szczególnie uczuciach mamy zw. z nową rolą życiową lub kolejnym zawsze jednak w pewnym sensie nowym doświadczeniem opieki nad niemowlęciem. Obserwujemy  zdolność  mamy do synchronizowania z potrzebami i emocjonalnością dziecka. Nie oceniamy! Poprzez rozmowę redukujemy niepokój, wzmacniamy samoocenę i poczucie kompetencji rodziców. Wspieramy! 

3.Rozwój społeczny dziecka:

Początkowo ok. 2-3 mc życia interesuje nas czy dziecko z ciekawością fiksuje wzrok na twarzy ludzkiej. Czy pojawia się tzw. "uśmiech społeczny", czyli uśmiech w odpowiedzi na kontakt z drugą osobą. Te zagadnienia są niezwykle istotne z punktu widzenia znacznie później diagnozowanych, ale dających swoje pierwsze sygnały już na etapie wczesnego niemowlęctwa zaburzeń ze spektrum autyzmu. Rozwój  tej sfery zależy w dużej mierze od wspomnianej synchronii dziecka z rodzicami. Dziecko uczy się przez doświadczenie, zatem jeśli płacze a nikt nie reaguje to wkrótce przestaje sygnalizować potrzeby. Brak reakcji i synchronii z matką powoduje rozwój pozabezpiecznej więzi emocjonalnej. (Pisałam  o tym dość szczegółowo w poprzednich postach). 

Obserwacja w kolejnych etapach dotyczy tego, czy dziecko wesoło reaguje na zabawę w "Aku- ku", czy naśladuje gesty społeczne jak "brawo", czy "pa-pa". 

4. Rozwój mowy dziecka

To kolejny ważny aspekt, wobec którego najwięcej niepokoju rodziców pojawia się ok. 2 r.ż. Niemniej jednak nasza obserwacja w tym zakresie odbywa się już od pierwszych miesięcy życia dziecka. Dlaczego? Już pierwsze wydawane przez dziecko dźwięki, ich natężenie, częstotliwość i ton głosu to pierwsze ćwiczenia uruchamiające aparat artykulacyjny (aspekt fonetyczny) z jednej strony, z drugiej zaś to również pierwsze próby komunikowania z otoczeniem- przywołania i podtrzymania kontaktu z bliskimi, wyrażenie głodu czy dyskomfortu. Widać więc tu wyraźnie aspekt emocjonalno - społeczny mowy, która na wczesnym etapie jest jeszcze niezróżnicowana. 

Podsumowując w pierwszym roku życia rozwój mowy przebiega od niezróżnicowanego krzyku noworodka aż po świadome użycie pierwszych, sensownych  sylab, którymi dziecko nazywa otaczający świat.  

Zuzia imponuje ciekawością świata i gotowością do kontaktu społecznego. Jest doskonałą, czujną obserwatorką, a jej motywacja do poznawania z pewnością pozwoli jej szybko przezwyciężyć trudności ruchowe, przy odpowiednim i solidnym wsparciu ze strony rodziców. Pod względem rozwoju kontaktu społeczno- emocjonalnego, rozwoju mowy i sfery poznawczej nie ma powodów do obaw. 

Kolejne spotkanie z Zuzią i jej rodzicami za ok. 2 mc to dalsza obserwacja nowych umiejętności i dynamicznych zmian. Tym razem rodzice wkraczają pewnie do gabinetu i wesoło dzielą się swoimi spostrzeżeniami nt. Zuzi.  Opowiadają o swoich doświadczeniach, niekiedy zadają pytania i są otwarci na wskazówki. Mama pewna siebie i znająca  Zuzię najlepiej oczarowuje mnie swoją postawą. Tata podkreśla jak to rozmawia z córką po powrocie z pracy. Zuzia ma mu tyle do powiedzenia, w końcu tyle się działo ;)